Edat, diğer adıyla ilgeç, kendi başına bir anlamı olmayan ancak sözcükler arasında anlam ilgisi kurmak için kullanılan yardımcı kelimedir. Örneğin gibi, için, rağmen, karşın gibi kelimeler normalde bir anlama sahip değildir ancak cümle içinde kullanıldığında bir anlama sahip olur.

Edatlar sözcükler arasında sadece anlam ilişkisi kurmaya yardımcı olmaz, görevleri farklı olan kelimeler arasında bir ilgi kurulmasını da sağlar. Edatın cümledeki görevini akılda tutmak için eş anlamlısı olan ilgeç sözcüğünün köküne bakılabilir. İlgeç sözcüğü ilgi kelimesinden türetilmiştir, buradan hareketle ilgeçlerin kelimeler arasında ilgi kurmaya yarayan sözcük türleri olduğunu söyleyebiliriz. Bu ilgi ise anlam ya da görev bakımından kurulabilir.

Edat Ne Demek?

Edat, yalnız başına belli bir anlama sahip olmayan ve kelimeler arasında anlam ya da görev açısından ilgi kurulmasını sağlayan sözcük türüdür. Edatlar cümleden çıkarıldığı zaman cümlenin anlamı bozulur.

Edatlar cümlede anlam ve görev ilgisi kurmak için kullanılır ve benzerlik, pekiştirme, amaç, neden-sonuç vb. bildirebilirler.

Edat, sıklıkla bağlaç ile karıştırılan bir kavramdır. Edatlar ve bağlaçlar, cümlede yardımcı sözcük olarak görev yapar. Ancak edat cümleden çıkarıldığı zaman cümle anlamını kaybedebilirken bağlaç cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı değişmez.

Edat Çeşitleri Nelerdir?

Edat çeşitleri şunlardır:

1. İçin edatı: Her zaman edat görevinde olup cümleye sebep, amaç gibi anlamlar katan bir edat çeşididir.
   Örnek: Onca çabayı benim için verdi.
2. Gibi edatı: Cümleye benzetme, yaklaşıklılık, zaman, tezlik gibi anlamlar katan edat türüdür. Cümlede her zaman edat görevini üstlenir.
   Örnek: Ninemin pamuk gibi yüzü vardı.
3. Kadar edatı: Cümlede her zaman edat görevi gören ve cümleye benzerlik, karşılaştırma, yer, ölçü, yaklaşıklılık gibi anlamlar veren edat çeşididir.
   Örnek: Ben Ali kadar dürüstünü görmedim.
4. Göre edatı: Uygunluk, görelik ve karşılaştırma gibi anlamlar katan edat çeşididir. Bazen yönelme eki ile kullanılabilir.
   Örnek: O adam tam da sana göre biri.
5. Üzere edatı: Sebep, şart, yaklaşıklılık bildirmek amacıyla kullanılan edattır. Bazı durumlarda gibi edatının yerine kullanılabilir.
   Örnek: Az önce söylediğim üzere bundan sonra daha sıkı çalışmanız gerekiyor.
6. İle edatı: Cümleye durum ya da birliktelik anlamı katan edat çeşididir. İle yerine “ve” getirilebiliyorsa kelime edat değil, bağlaç olarak kabul edilir.
   Örnek: Onunla yollarımızı ayırdık.
7. Ancak edatı: Cümleye “sadece, bir, tek” gibi anlamlar katan edat çeşididir. Ancak kelimesi bağlaç ve zarf olarak da nitelendirilebilir.
   Örnek: Bu kargaşa ancak o gelirse biter.
8. -den başka edatı: Cümleye hariç, dışında anlamları katan bir edattır.Başka sözcüğü,-den ekini almadığında cümlede sıfat, zamir ya da zarf görevi görür.
   Örnek: Projeyi teslim eden bir tek sensin, senden başka kimse buraya uğramadı.
9. Yalnız edatı: “Sadece” anlamında kullanıldığı zaman cümlede edat görevi gören sözcüktür. “Sadece” anlamında kullanılmadığında isim, sıfat gibi görevler üstlenebilir.
   Örnek: Yalnız babası onu ikna edebilirdi. 
10. Rağmen edatı: Cümleye zıtlık anlamı katan bir edat çeşididir. Kendisinden önce yönelme eki kullanılır.
    Örnek: Çok çalışmamasına rağmen buralara kadar geldi.
11. –e doğru edatı: Doğru sözcüğünün yönelme eki almış halidir, "-e doğru" şeklinde karşımıza çıkar.
    Örnek: Akşama doğru size geleceğim.
12. -e karşı edatı: Cümleye yönelme anlamı katan bir edattır. Ancak karşı kelimesi ek almadığında edat olmaz.
    Örnek: Ona karşı derin bir bağlılık hissediyordu.
13. -den beri edatı: Cümleye zaman ve başlangıç anlamı katan edattır. -den sonra, -den önce gibi ifadeler de edattır.
    Örnek: Burada çalışmaya başladığımdan beri mesleki doyumum arttı.
14. Sanki edatı: Cümleye benzetme anlamı katan edat çeşididir. 
    Örnek: Sanki bir tek sen varsın şu koca dünyada.
15. Mi edatı: Cümlede çoğunlukla soru edatı olarak karşımıza çıkan ancak şart, pekiştirme, kınama gibi anlamlarda da kullanılan bir edattır. Kendinden önce gelen kelimeye göre “mı, mu, mü” şeklinde de kullanılabilir.
    Örnek: Gerçekten kötü biri olduğumu mu düşünüyorsun? 

Edatın Özellikleri Nelerdir?

Edatın özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Edatların tek başına bir anlamı yoktur.
• Cümleden atıldığında cümlenin anlamı bozulur.
• Edatlar çekim eki almaz.
• Çekim eki aldıklarında isim olurlar.
• Edatlardan önce durum eki gelebilir.
• Bazı edatlar yalnızca durum eki ile kullanıldığında edat olarak kabul edilir.
• Cümleye neden-sonuç, benzetme, pekiştirme ve amaç gibi anlamlar katar.
• Edatlar, cümlenin içeriğine bağlı olarak farklı anlamlarda kullanılabilir.
• Öbekleştikleri zaman cümlede zarf ya da sıfat görevini görürler.
• Cümlede anlam ve görev ilgisi kurmayı sağlar.
• Bazı edatlar tek başına kullanıldığında sıfat, isim, zarf olabilir.
• Bazı edatlar cümledeki anlamına göre bağlaç olarak kullanılabilir.
• Bazı ekler edatların yerine gelebilir. (örneğin -den eki, “için” edatının yerine geçebilir)

Edatın özellikleri hakkında bilgi sahibi olduğunuzda edatların hangi anlama geldiğini, hangi kelimenin edat ya da bağlaç olduğunu daha kolay anlayabilirsiniz. 

Edat Örnekleri

Edat örnekleri şu şekilde sıralanabilir:

• Senin gibi dürüst bir kişinin başkan olması gerek. (benzerlik anlamı)
• Herkes Fatma kadar çalışsa sorun kalmayacak. (kıyaslama anlamı)
• Kendine göre birini bulduğunda mutluluğu gözlerinden okunuyordu. (uygunluk anlamı)
• Güzel mi güzel bir yemek yedik. (pekiştirme anlamı)
• İşleri bitirmek üzere yola koyuldu. (amaç anlamı)
• Yine beni sevebilir misin her şeye rağmen? (karşın anlamı)
• Sabahtan beri ben burada ne anlatıyorum? (zaman anlamı)
• Ayşe’ye nazaran Aslı daha çok iş yapıyor. (kıyaslama anlamı)
• Hasta olduğundan dolayı sınava girmedi. (neden anlamı)
• Şimdi sizin eve doğru yürüyorum, sen neredesin? (yön anlamı)
• Hamsi pilavı, sadece bu yöreye özgü bir yemektir. (has anlamı)
• Senden sonra bir daha kendine gelemedi. (zaman anlamı)
• Sana göre hava hoş, nasılsa bu yükü biz taşıyacağız. (görelik anlamı)
• Onunla geçen her anım çok güzeldi. (birliktelik anlamı)
• Sinemaya dair etkinliklerin hiçbirini kaçırmazdı. (hakkında anlamı)
• Ondan gayrı yâr sevmedim. (hariç, dışında anlamı)
• Bir başladı mı durmak bilmezdi. (koşul anlamı)
• El kadar çocuktan ne istediniz? (benzerlik anlamı)
• Annem gelene dek sofrayı hazırlayın. (zaman anlamı)
• Beni yalnız sen anlarsın arkadaşım. (sadece anlamı)
• Şiiri bu denli iyi okuyanı görmedim. (kadar, üstünlük anlamı)
• Kapıyı hışımla çekip gitti. (durum anlamı)
• Bu kadar masrafı ancak sen karşılayabilirdin. (yalnız, sadece anlamı)

Edat Grubu/Öbeği Nedir?

Edat grubu, diğer adıyla edat öbeği, cümlede edatların bir isim unsuruyla bir araya gelerek oluşturduğu sözcük grubudur. Edat grubunu bulmak için öncelikle cümledeki edat bulunmalı, ardından bu kelimenin birleştiği bir kelimenin olup olmadığına bakılmalıdır.

Edatların öbekleşmesi için en az bir adet kelimeyle gruplaşmaya ihtiyacı vardır. Cümledeki unsurun edat mı edat öbeği mi olduğunu anlamak için cümlenin ögelerini bulmak amacıyla kullanılan sorulardan yararlanılabilir. Ayrıca çoğunlukla bir söz grubunun ilgeç öbeği olması için edattan önceki sözcüğün herhangi bir çekim eki alıp almadığına bakılır. Ancak bu durum her zaman geçerli olmayabilir.

Edat Grubu/Öbeği Özellikleri Nelerdir?

Edat grubu/öbeği özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Edat öbeğinde çoğunlukla ilgeçten önce gelen sözcük çekim eki alır.
• Edattan önceki sözcüğün çekim eki alması şart değildir.
• Edat grubu/öbeğinde en az iki kelime bulunur.
• Edat grubu/öbeği, tamlamalar ile birleşebilir.
• Edat grubu/öbeğinde isim unsuru zamir olabilir.
• Edat grubu/öbeği, cümleye farklı anlamlar katabilir.
• Cümlenin ögeleri açısından düşünüldüğünde edat tümleci ya da zarf tümleci olarak ele alınırlar.
• Edat grubu/öbeği, söz grubu ya da cümle içerisinde sıfat, isim veya zarf görevini görebilir.
• Edat grubu/öbeği, cümlenin yüklemi olarak da karşımıza çıkabilir.

Edat grubu/öbeği özellikleri genel olarak yukarıdaki gibi sıralanabilir. Edat grubu/öbeği özelliklerini detaylı şekilde öğrenerek söz grupları konusunun önemli bir kısmını halledebilirsiniz. Edat grubu/öbeği genellikle TYT’de tek başına sorulan bir konu değildir, çoğunlukla bir paragrafın içinde diğer dil bilgisi konularıyla birlikte sorulur.

Edat Grubu/Öbeği Örnekleri

Edat grubu/öbeği örnekleri şu şekilde sıralanabilir:

• Herkes senin için seferber oldu. (edat grubu, zamir ile oluşturulmuş)
• Kulakları ateş gibi yanıyordu. (edat öbeği, isim ile oluşturulmuş)
• Benden sonra bu şehir çok değişmiş. (edat grubu, cümlede zarf görevinde)
• Konya’ya özgü lezzetleri denedik.(edat öbeği, cümlede sıfat görevinde)
• Çocuğuna gözü gibi bakıyor. (edat grubu zarf görevinde)
• Sabaha kadar gözünü kırpmadan durdu. (edat öbeği, zaman anlamı katmış ve zarf görevinde)
• Çok çabalamasına rağmen başaramadı. (edat grubunda ikiden fazla kelime var)
• Mücadelesini ölene dek sürdürmüştü.(edat öbeği, yönelme eki ile oluşturulmuş)